тапҡыр кеше

изворотливый зверь — йылғыр кейек

изворотливый человек — тапҡыр кеше

изворотливый ум — зирәк аҡыл

это тот самый человек — был тап шул кеше

на том берегу — арғы ярҙа

вот та книга — бына ул китап

ни тот, ни другой — ул да түгел, башҡа ла түгел

тот или иной — тегеһе йәки башҡа берәйһе

то было вчера, а это сегодня — уныһы кисә булғайны, ә был бөгөн

не то, что (чтобы) — бик үк түгел, әллә ни түгел

ни с того ни с сего — һис юҡтан, сәбәпһеҙ-ниһеҙ

тот или иной; тот или другой — кемдер берәйһе

встречный ветер — ҡаршы ел

встречный поезд — ҡаршы килгән поезд

встречный иск юр. — ҡаршы дәғүә

встречный план — ҡаршы яуап планы

встречный и поперечный — осраған бер кеше

первый встречный — осраҡлы кеше

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

угрюмое лицо — ҡараңғы сырай

сердитое лицо — асыулы йөҙ

отразиться на лице — йөҙгә сығыу

историческое лицо — тарихи шәхес

официальное лицо — рәсми кеше

категория лица — зат категорияһы

изменение по лицам — зат менән үҙгәртеү

в поте лица — тир түгеп

лица нет на ком — төҫө ҡасҡан

знать в лицо кого — күреп белеү

лицом в грязь не ударить — йөҙгә ҡыҙыллыҡ килтермәү

лицом к лицу — йөҙгә-йөҙ (осрашыу, тап килеү)

физическое лицо юр. — хоҡуҡҡа эйә кеше, физик шәхес

на лице написано что — йөҙөнә сыҡҡан

перед лицом кого-чего — алдында, ҡаршыһында

с лица земли стереть — юҡ итеү, һәләк итеү

смотреть (глядеть) в лицо чему — күҙенә ҡарау

находчивый человек — осҡор кеше

находчивый ответ — тапҡыр яуап

трудовая дисциплина — хеҙмәт тәртибе

трудовые споры — хеҙмәт дәғүәләре

трудовой человек — эшләп көн күреүсе кеше

трудовой народ — хеҙмәтсән халыҡ

трудовые деньги — эшләп тапҡан аҡса

трудовая книжка — хеҙмәт кенәгәһе

добрый человек — мәрхәмәтле кеше

мои добрые друзья — минең яҡын дуҫтарым

добрые отношения — йылы мөнәсәбәт

доброе имя — яҡшы исем (дан)

добрые дела — һәйбәт эштәр

добрые намерения — изге ниәттәр

добрая слава — яҡшы дан

добрый совет — яҡшы кәңәш

добрых пятьдесят лет — тулы илле йәш

добрых десять вёрст — аҙ тигәндә ун саҡрым

будьте добры — рәхим итеп

в добрый путь — аҡ юл, хәйерле юлға

в добрый час — хәйерле (изге) сәғәттә

всего доброго — хушығыҙ, иҫән-һау булығыҙ

добрый гений — йән дуҫ, изге зат

добрый малый — изгелекле кеше

добрый вечер — хәйерле кис

доброе утро — хәйерле иртә

добрый день — хәйерле көн

по доброй воле — үҙ теләге (ирке, ихтыяры) менән

малый размер — бәләкәй үлсәм

малый рост — бәләкәй буй

малые страны — бәләкәй (ваҡ) илдәр

малый отряд — бәләкәй отряд

малые люди — бәләкәй кешеләр

малые дети — бәләкәй балалар

с малых лет — бәләкәйҙән үк, йәштән үк, бала саҡтан уҡ

самое малое — кәмендә, кәм тигәндә

без малого; без мала — тип әйтерлек, -ға/-гә яҡын

без малого сто рублей — йөҙ һумға яҡын

от мала до велика — йәше-ҡарты, олоһо-кесеһе

мал мала меньше — береһенән-береһе бәләкәй (балаларға ҡарата)

мал золотник, да дорог — аҫыл таш ҙур булмай, алтын ҙур булмай

за малым дело стало — эш юҡҡа ғына туҡтап ҡалды, эш бик бәләкәй нәмәгә килеп терәлде

славный малый — шәп егет

умный малый — аҡыллы үҫмер

малый не промах — сос егет

добрый малый — бына тигән кеше

третья страница — өсөнсө бит

в третий раз — өсөнсө тапҡыр

две третьих — өстән ике

на третье – компот — өсөнсө блюдоға – компот

он в этом деле третья сторона — был эшкә ул битараф кеше

третьего дня — элекке, элгәрге көн

из третьих рук — кеше арҡыры

третьи петухи — таң тишеге, өсөнсө әтәс

анализатор газов — газ анализаторы

анализатор зрения — күҙ анализаторы

догадливый человек — һиҙгер кеше

изобретательный человек — уйлап табыуға һәләтле кеше

изобретательный ум — зирәк аҡыл

иная форма — икенсе форма

у него иное мнение — уның фекере башҡа

иной человек — ҡайһы кеше

иному это может не понравиться — бының ҡайһы берәүгә оҡшамауы мөмкин

иное дело — үҙенә башҡа эш, башҡа

иной раз — ҡайһы берҙә

не кто иной, как; не что иное, как — тап (үҙе), нәҡ (үҙе)

тот или иной — теге йәки был

набрести на след — эҙенә барып сығыу

набрести на мысль о побеге — ҡасыу тураһындағы уйға килеү

набрело немало людей — байтаҡ кеше йыйылған

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

остроумный человек — зирәк кеше

ни стать, ни сесть — баҫып та, ултырып та булмай

стать на цыпочки — аяҡ осона баҫыу

стать у стены — стена эргәһенә баҫыу

стать в очередь — сиратҡа тороу

стать на вахту — вахтаға тороу

стать на замену — алмашҡа баҫыу

лошадь стала — ат туҡтаны

часы стали — сәғәт туҡтаған

отряд стал в школе — отряд мәктәптә урынлашты

стать на ночёвку — ҡунырға туҡталыу

стать на защиту истины — хаҡлыҡты яҡлар өсөн күтәрелеү

стать в копеечку — бик арзанға төшөү

стал вопрос — мәсьәлә килеп сыҡты

во что бы то ни стало — ни генә булмаһын, нисек кенә булмаһын

стать в тупик — ауыр хәлдә ҡалыу

стать между кем — кемдеңдер араларына инеү, араларын боҙоу

стать на колени — теҙ сүгеү, буйһоноу

река стала — йылға туңды

стать на ноги: — 1) һауығыу, аяҡҡа баҫыу

2) үҙаллылыҡ алыу, аяҡҡа баҫыу; стать у власти — хакимлыҡты алыу

он стал учиться — ул уҡый башланы

стало светать — яҡтыра башланы

не стану спать — йоҡламаясаҡмын

он этого не станет делать — ул быны эшләмәйәсәк

стать взрослым — өлкән кеше булыу

стать агрономом — агроном булып китеү

стать постарше — олоғая төшөү

стало светло — яҡтырып китте

мне стало не по себе — уңайһыҙланып киттем

у меня что-то стало с сердцем — йөрәгемә әллә ни булды

не стало сил — көс бөттө

его не стало — ул үлде

стало быть — тимәк, шулай булғас

станет с кого — -нан/-нән булыр (көт тә тор)

красивая стать — матур һын

под стать: — 1) чему (подобен) оҡшаш булыу, һымаҡ (кеүек) булыу

2) кому-чему (в соответствии с кем-чем) -ға/-гә тура килеү (килеп тороу); с какой стати? — ни өсөн әле?, нишләп әле?, нилектән әле?